Asset Publisher
Historia nadleśnictwa
Siedziba Nadleśnictwa Parciaki w latach 50-tych
Lasy Nadleśnictwa leżą na terenie Puszczy Kurpiowskiej, w północnej jej części zwanej Puszczą Zieloną, której nazwa wywodzi się od wyjątkowo soczystej zielonej roślinności porastającej ten region jeszcze kilka wieków temu.
Do końca II połowy XVI wieku był to ogromny kompleks leśny łączący rozległe obszary sandrowe w dorzeczach dopływów środkowej Narwi: Pisy, Szkwy, Rozogi, Omulwi z Trybówką i Płodownicą oraz Orzyca.
Nazwy lokalne poszczególnych części puszczy pochodziły przeważnie od nazw rzek lub najbliższych miejscowości. Lasy w dorzeczu Płodownicy nosiły nazwę Puszczy Płodownickiej, lasy na zachód od Omulwi w kierunku Różana - Puszczy Różańskiej lub Rżaneckiej, lasy na prawym brzegu Orzyca, pomiędzy Chorzelami a Krasnosielcem - Puszczą Mazuch.
Puszcza Kurpiowska stanowiła początkowo własność książąt mazowieckich, a po włączeniu Mazowsza do Korony przez króla Zygmunta Starego w 1526 roku stała się własnością królów polskich.
Pierwsze próby zamieszkania na peryferiach Puszczy Zielonej odnotowano dopiero w II połowie XV wieku. Osadnictwo na większą skalę pojawiło się w XVI wieku, ale nie było to typowe osadnictwo rolnicze. Państwo polskie wchodziło wówczas w okres rozkwitu gospodarczego i potęgi politycznej. W tym okresie nastąpił znaczny napływ osadników z Mazowsza, ale też i z północy.
Do XVII wieku gospodarka na tym terenie oparta była na eksploatacji bogactw naturalnych. Zajmowano się przede wszystkim rybactwem, myślistwem, bartnictwem, przeróbka drewna (węglarze, smolarze) oraz wydobywaniem rudy darniowej i wytapianiem żelaza.
Z upływem czasu wraz ze zwiększającą się liczbą osadników oraz ukazywaniem się zarządzeń ograniczających wykonywanie niektórych zawodów, zaczęło rozwijać się rolnictwo. Z uwagi na słabe piaszczyste gleby tereny uprawne użytkowano okresowo, a następne zdobywano karczując coraz większe obszary lasu.
Postępował również wyrąb lasów w celach handlowych zapoczątkowany już w XV wieku. Wraz z postępującym wyniszczaniem drzewostanów, osuszaniem rozległych bagien i torfowisk ginęła lub migrowała zwierzyna leśna. Intensywna eksploatacja lasów trwała do przełomu XIX i XX wieku.
OBRĘB PARCIAKI (NADLEŚNICTWO PARCIAKI)
Dawny Obręb Parciaki funkcjonujący do 1973 roku jako oddzielne Nadleśnictwo położony był w południowo - zachodniej części Puszczy Kurpiowskiej. Niemal do końca XVIII wieku lasy na tym terenie stanowiły własność prywatną. Po trzecim rozbiorze Polski przeszły we własność skarbu pruskiego, a następnie rosyjskiego, stając się przed I Wojna Światową częścią państwowego Nadleśnictwa Chorzele. Po I Wojnie Światowej lasy obrębu Parciaki włączono do byłych Nadleśnictw Rżaniec i Jednorożec. Po raz pierwszy Nadleśnictwo pod nazwa Parciaki zostało utworzone w 1926 roku (MP Nr 55/26 poz. 69). Pierwszy plan gospodarczy został opracowany w 1928 roku i obejmował powierzchnie 3 595,69 ha, w tym w gminie Jednorożec 2 537,02 ha i w gminie Baranowo 1 058,67 ha.
Plan ten określił roczny etat powierzchniowy w I 10-leciu w gospodarstwie iglastym na 37,00 ha i w gospodarstwie liściastym na 2,48 ha. Łączna masa brutto (rocznie) wynosiła 6 726 m3 w użytkach rębnych i 394 m3 na powierzchni 54,19 ha w użytkach przedrębnych. Powierzchnia odnowień wraz z poprawkami wynosiła 74,39 ha rocznie. Zręby realizowano wyłącznie rębnią zupełną o szerokości do 80 m.
Następny plan opracowano na lata 1938/1939 - 1947/1948. Powierzchnia ogólna wynosiła wówczas 6 304,58 ha, w tym:
- powierzchnia leśna - 5 788,79 ha;
- powierzchnia nieleśna - 515,79 ha.
Roczny etat powierzchniowy użytków rębnych projektowano w wysokości 71,20 ha, a użytków międzyrębnych 192,80 ha z masa 2 415 m3 . W okresie II Wojny Światowej wycięto całkowicie 564,70 ha, a 896,20 ha przecięto do zadrzewienia 0,4 i niżej, pozyskując 83 400 m3 grubizny (150% etatu masowego). Wyrębów dokonywano bez przestrzegania limitów powierzchniowych, zachowania ładu przestrzennego, szerokości zrębów, nawrotów i kierunków ciec.
Po wyzwoleniu opracowano plan gospodarczy prowizorycznego urządzenia lasu na okres gospodarczy 1946/1947 - 1955/1956. Planem tym objęto powierzchnię wynoszącą 8 464,59 ha, w tym: 6 304,58 ha lasów dotychczas państwowych i 2 160,01 ha lasów prywatnych upaństwowionych w 1945 roku. Plan definitywnego urządzenia lasu sporządzono w 1957 roku na okres gospodarczy od 1 października 1957 r. do 30 września 1967 r., który przedłużono do 30 września 1969 r. Powierzchnia ogólna wg tego planu wynosiła 7 931,65 ha, w tym powierzchnia leśna 7 465,64 ha, która podzielono na:
- lasy grupy I (glebochronne) o powierzchni 223,41 ha;
- lasy grupy II (gospodarcze ) o powierzchni 7 242,23 ha;
= Razem 7 465,64 ha.
Plan I rewizji urządzenia gospodarstwa leśnego opracowano na okres od 1 października 1969 r. do 30 września 1979 r. Powierzchnia ogólna wynosiła 7 871,79 ha, w tym leśna 7 417,88 ha, którą podzielono na 2 grupy:
- lasy grupy I (krajobrazowe i nasienne wyłączone) o powierzchni 423,89 ha;
- lasy grupy II (gospodarcze) o powierzchni 6 993,99 ha;
= Razem 7 417,88 ha.
W 1973 roku na mocy Zarządzenia Nr 76 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 21 grudnia 1972 roku w związku z reorganizacja podziału administracyjnego, Nadleśnictwo Parciaki włączono jako obręb do Nadleśnictwa Przasnysz.
OBRĘB SŁAWKI (NADLEŚNICTWO SŁAWKI)
Dawny Obręb Sławki funkcjonujący do 1973 roku jako oddzielne Nadleśnictwo położony był na południowym krańcu Puszczy Kurpiowskiej (Myszynieckiej). Pod koniec XIX wieku tereny te charakteryzowały się małą lesistością z uwagi na dość urodzajne, szczególnie w części południowej gleby, wykorzystywane do produkcji rolniczej. Intensywne wylesianie zaczęło się już w XV wieku. Tereny te stanowiły w tym okresie własność prywatną wielkich rodzin magnackich. W XIX wieku OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA 23 właścicielami obecnego Obrębu Sławki byli Czartoryscy, Krasińscy, Domaradzcy i Olszewscy. Do początku XX wieku lasy te nie były urządzane.
W latach 1919 - 1920 zostały sporządzone pierwsze plany urządzeniowe lasów należących do Ludwiki Krasińskiej-Czartoryskiej, w skład których wchodziły rewiry: Bramura-307,75 ha, Helenowiak-28,16 ha, Łączka-11,63 ha, Szwejki-39,36 ha, Suc - 105,54 ha oraz Węgrzynówek-118,43 ha (razem 610,87 ha). Następne plany dla tych rewirów wykonano w 1929 roku na lata 1929 - 1938.
Uroczysko Suche - główny kompleks obecnego obrębu Sławki, należący na początku XX wieku również do Ludwiki Krasińskiej-Czartoryskiej, został urządzony po raz pierwszy w 1928 roku, a najstarszy operat opracowano na lata 1938/1939 - 1947/1948 obejmując nim 2 945,60 ha lasów. Lasy uroczyska Jaciążęk, dawnej własności Domaradzkich, w latach trzydziestych stanowiące własność „Szkoły Rzemieślniczej Zgromadzenia Księży Salezjanów”, po raz pierwszy urządzono w 1930 roku. Plan sporządzony na lata 1930/1931 - 1939/1940 obejmował dwa kompleksy leśne o łącznej powierzchni 93,45 ha. Z uwagi na znaczny udział brzozy w tych kompleksach przyjęto 60 - letnia kolej rębu.
Od początku XX wieku do 1939 roku w niemal wszystkich lasach stanowiących własność Ludwiki Krasińskiej-Czartoryskiej wyręby prowadzono bardzo oszczędnie. Cięcia wykonywano małymi zrębami zupełnymi ze sztucznym odnowieniem przez siew lub sadzenie sosny, rzadziej dębu. W czasie II Wojny Światowej w wyniku rabunkowej eksploatacji wycięto 301,50 ha lasów, a 494,50 ha doprowadzono do zadrzewienia 0,4 i niżej. Pozyskano ogółem 63 000 m3 grubizny co stanowiło 9 etatów rocznych ustalonych na lata 1946/1947 - 1955/1956. W tym samym czasie zalesiono znaczne powierzchnie słabych gruntów rolnych we wsi Bobino i Grzybki.
Nadleśnictwo Sławki, funkcjonujące później jako obręb, powstało w 1945 roku. W skład Nadleśnictwa weszły lasy Ludwiki Krasińskiej-Czartoryskiej i innych większych właścicieli upaństwowione dekretem z dnia 12 grudnia 1944 roku (Dz. U. Nr 15/14 poz. 82) oraz Rozporządzeniem wykonawczym Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 20 stycznia 1945 roku. W skład weszły również słabe grunty porolne o powierzchni 151,97 ha, które przejęto z Państwowego Funduszu Ziemi w latach 1956-1957.
W 1945 roku w skład Nadleśnictwa wchodziły:
- lasy majątkowe - 4 045,85 ha;
- lasy chłopskie - 44,44 ha;
- lasy państwowe - 67,68 ha;
= Razem - 4 157,97 ha.
Pierwsze po wojnie prowizoryczne urządzenie lasu wykonała Dyrekcja Lasów Państwowych Okręgu Warszawskiego w Siedlcach w 1946 roku na okres gospodarczy 1946/1947 - 1955/1956 na ogólnej powierzchni 4 157,97 ha.
Z całości lasów utworzono trzy gospodarstwa:
- sosnowe o 100 - letniej kolei rębu;
- olszowe o 80 - letniej kolei rębu;
- rezerwatowe obejmujące rezerwat częściowy „Zwierzyniec”.
Nadleśnictwo zostało podzielone na trzy leśnictwa:
- Klin, o powierzchni 1 688,07 ha;
- Suche, o powierzchni 1 467,03 ha;
- Bramura, o powierzchni 1 002,87 ha;
= Razem: 4 157,97 ha.
Plan definitywnego urządzenia lasu sporządzono w 1957 roku na okres gospodarczy od 1 października 1957 roku do 30 września 1967 roku, który przedłużono do 30 września 1969 roku.
Powierzchnia ogólna według tego planu wynosiła 4 297,14 ha, w tym leśna 4 023,62 ha, którą podzielono na dwa gospodarstwa:
- gospodarstwo rezerwatowe, o powierzchni 39,46 ha;
- gospodarstwo lasów grupy II, o powierzchni 3 984,16 ha;
= Razem: 4 023,62 ha.
Plan I rewizji urządzenia gospodarstwa leśnego opracowano w 1969 roku na okres gospodarczy od 1 października 1969 roku do 30 września 1979 roku. Powierzchnia ogólna wynosiła wówczas 4 378,31 ha.
W 1973 roku, podobnie jak Nadleśnictwo Parciaki, Nadleśnictwo Sławki włączono jako obręb do Nadleśnictwa Przasnysz na mocy Zarządzenia Nr 76 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 21 grudnia 1972 roku.
Plan II rewizji urządzenia lasu dla obu obrębów występujących wówczas w Nadleśnictwie Przasnysz sporządzono na okres gospodarczy od 1 stycznia 1979 roku do 31 grudnia 1988 roku. Powierzchnia ogólna wynosiła wtedy 12 067,06 ha, w tym leśna 11 404,19 ha.
W 1981 roku na mocy Zarządzenia Nr 27 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 27 listopada 1981 roku z Nadleśnictwa Przasnysz wyłączono Nadleśnictwo Parciaki składające się z dwóch obrębów: Parciaki i Sławki. Nadleśnictwo Parciaki w takiej formie organizacyjnej funkcjonowało do końca ubiegłego 10-lecia.
Plan III rewizji urządzenia lasu sporządzono na okres gospodarczy od 1 stycznia 1992 roku do 31 grudnia 2001 r. Powierzchnia ogólna wynosiła 12 520,85 ha, w tym leśna 11 865,25 ha.
Plan IV rewizji urządzenia lasu opracowano na okres gospodarczy od 1 stycznia 2002 roku do 31 grudnia 2011 roku. Powierzchnia ogólna wynosiła 12 519,25 ha, w tym leśna 11 899,30 ha.
Plan V rewizji urządzenia lasu opracowano na okres gospodarczy od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2021 roku.
Asset Publisher
Lasy Państwowe transparentnie przed gminami i województwami
Lasy Państwowe transparentnie przed gminami i województwami
Spotkanie leśników z samorządowcami
Samorządowcy na spotkaniu z leśnikami
Dyrektor Generalny Lasów Państwowych wydał zarządzenie, które zobowiązuje nadleśnictwa w całej Polsce do regularnego informowania samorządów o swojej działalności, obejmującej gospodarkę leśną, ochronę przyrody, planowanie i ewentualne zagrożenia dla ekosystemów leśnych.
W Polsce są regiony, gdzie lasy pokrywają ponad 80 % powierzchni gminy. Tak jest np. w Cisnej - 88%, w Białowieży 88%, czy w Osiecznicy 84%. Lasy Państwowe często zarządzają terenami pełniącymi funkcję „zielonych płuc” gmin i najważniejszych miejsc rekreacji, a często są jednym z największych pracodawców w gminie czy powiecie. Jedno nadleśnictwo może obejmować swoim zasięgiem nawet kilkadziesiąt gmin.
Dlatego zgodnie z nowymi zasadami (Zarządzenie nr 115 z 18 września 2024 r.), nadleśniczowie oraz dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych będą raportować swoje działania bezpośrednio radom gmin i sejmikom województw. W gminach, gdzie lasy lub tereny przeznaczone do zalesienia zajmują ponad 100 hektarów od dziś nadleśniczy będą mieli obowiązek udziału w sesjach rad gmin.
„Celem tej decyzji jest zwiększenie transparentności oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy Lasami Państwowymi a samorządami. Udział w tych spotkaniach to okazja do bezpośredniego kontaktu z mieszkańcami i przedstawicielami wspólnot lokalnych, a także rozmów na temat, ochrony przyrody, zrównoważonej gospodarki leśnej, edukacji, turystyki czy poprawy infrastruktury komunikacyjnej”- mówi Witold Koss- dyrektor generalny Lasów Państwowych.
Dzień poświęcony współpracy z samorządami
Wspomniane wyżej zarządzenie było głównym tematem spotkania w siedzibie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, w którym uczestniczyli przedstawiciele Związku Miast Polskich, Związku Powiatów Polskich, Związku Gmin Wiejskich, urzędów marszałkowskich i wojewodów z Kierownictwem Lasów Państwowych. W spotkaniu z ramienia Ministerstwa Klimatu i Środowiska wziął także udział Aleksander Jakubowski dyrektor Departamentu Leśnictwa i Łowiectwa.
Samorządowcy doceniali wagę wydanego zarządzenia, zaznaczając, że jako organy władzy w terenie potrzebują stałych narzędzi do rewizji postanowień władzy centralnej. Zwracali też uwagę na konieczność nowelizacji ustawy o lasach tak, aby była kompatybilna z innymi aktami prawnymi ochrony przyrody.
Konieczność współdziałania z uwzględnieniem ładu przestrzennego, a także wspólne inicjatywy dotyczące infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz zatrzymywanie wody w lesie – to kolejne tematy, które wybrzmiały podczas rozmów.
„Ustawa o Lasach pochodzi z 1991 roku i zarówno leśnicy jak i samorządowcy są zgodni, że nie przystaje ona do dzisiejszej rzeczywistości. Czekając na jej zmianę podejmujemy decyzje, które w ramach obowiązującego prawa pozwolą nam na ścisłą współpracę z samorządami i spójne zarządzanie przestrzenią po to by zachować bioróżnorodność i sprostać wyzwaniom klimatycznym”- dodaje dyrektor Koss.
Leśnicy doskonale wiedzą że działania na rzecz klimatu, takie jak np. mała retencja w lasach, wymagają dużych nakładów finansowych. Dlatego tego dnia odbyło się jeszcze jedno spotkanie kierownictwa PGL LP z Jackiem Karnowskim, sekretarzem stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, na temat współpracy przy pozyskiwaniu środków europejskich na projekty ekologiczne.
Zwiększenie transparentności działań nadleśnictw oraz regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych to krok w kierunku zwiększania świadomości społecznej dotyczącej działań, celów i problemów jakimi zajmują się Lasy Państwowe, a także możliwość lepszej współpracy samorządów z nadleśnictwami i regionalnymi dyrekcjami Lasów Państwowych.
Anna Choszcz-Sendrowska
rzeczniczka prasowa Lasów Państwowych
Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych
ul. Grójecka 127, 02-124 Warszawa
tel. 22 58 98 111, 604754405, e-mail: rzecznik@lasy.gov.pl
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (LP) od 1924 r. opiekuje się w imieniu Skarbu Państwa i obywateli ogólnonarodowym dobrem, jakim są lasy. Prowadzimy zrównoważoną gospodarkę leśną, chroniąc lasy przed różnymi zagrożeniami, zwiększając ich powierzchnię i zasobność, dbając o różnorodność biologiczną, a jednocześnie udostępniając je wszystkim oraz zaspokajając zapotrzebowanie polskich firm i rodzin na drewno. Pracujemy dla lasu, dla ludzi, dla klimatu.
